Türkiye’nin Telâfer kaygısı

Yapılan görüşmelerde yazılı olmasa da sözlü mutabakat kısmen saÄŸlandı. 17 Ekim’de BaÄŸdat’a giden DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarı Ãœmit Yalçın baÅŸkanlığındaki heyetin görüşmeleri ‘olumlu’ geçti. Iraklı yetkililer, Türkiye’nin Åžii milislerin Musul’a girmemesi ve PKK’nın desteklenmemesi konusunda Türkiye’nin hassasiyetlerini anladığını belirtti. BaÅŸika için de prensipte uzlaşıldı. Buna göre ABD öncülüğündeki koalisyon dâhilinde koordinasyon saÄŸlanacak, bu süre içinde fiili durum devam edecek.

Al Jazeera’nin Ankara’da üst düzey bir dışiÅŸleri yetkilisinden edindiÄŸi bilgiye göre Ankara, BaÅŸika üzerinde saÄŸlanan uzlaÅŸmayı yazılı mutabakat haline getirmek istiyor. Sebebi; sözlü mutabakatın baÄŸlayıcılığının olmaması. Yazılı mutabakat olmaması halinde yaÅŸanacak olası bir gerilimde kamp tekrar krize yol açabilir. Åžimdi BaÄŸdat’tan bir heyetin gelmesi ve kampın koalisyon içindeki pozisyonunun yazılı metne baÄŸlanması bekleniyor.

Al Jazeera’ye ismini vermemek kaydıyla konuÅŸan Iraklı bir yetkili henüz heyetin gelip gelmemesi konusunda BaÄŸdat’ta kesin bir karar verilmediÄŸini söyledi. Yetkiliye göre Türkiye ile uzlaşılacak metin önerisi üzerinde çalışmalar sürüyor. 

BaÅŸika Kampı’ndan topçu atışı Mart 2015’ten beri sürüyor

Metinde sadece, IŞİD karşıtı koalisyonun bir parçası olan Türkiye’nin 2015 başında kurduÄŸu BaÅŸika Kampı’nın da koalisyona dâhil olması yok. Aynı zamanda Ninova Muhafızları isimli Musullu Sünni Arap savaşçıların eÄŸitimine devam edilmesinin yer alması önerisi görüşülüyor.

Görüşmelerde sözlü olarak saÄŸlanan uzlaşıya göre BaÅŸika Kampı’nda Türk askeri eÄŸitim faliyetlerine devam edecek. Zaten Mart 2015’ten bu yana Türk jetleri ve Türk topçusu IŞİD’e yönelik operasyonlara destek veriyor. DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu 24 Ekim’de yaptığı bir basın toplantısında “BaÅŸika Kampı'nda bulunan kuvvetlerimiz Musul Operasyonu'na kadar 700'den fazla DAEÅž teröristini etkisiz hale getirmiÅŸtir” demiÅŸti.

Aralık 2015’te Ä°ran’ın etkisiyle krize dönüşen BaÅŸika Kampı için yazılı mutabakat saÄŸlanmasını Washington da destekliyor. ABD Savunma Bakanı Carter, 21 Ekim'de Ankara'ya, bir gün sonra da BaÄŸdat'a gitmiÅŸti. Dönüş yolunda gazetecilere "Ankara ve BaÄŸdat’ın, Irak’ın daveti olması durumunda Türkiye’nin Musul operasyonunda yer almasıyla ilgili anlaÅŸtığını düşündüğünü" söylemiÅŸti.

“Musul’a girmeme karşılığında Telâfer sözü verildi” kaygısı

Görüşmelerde Musul’a Åžii milislerin girmemesi ve Sincar'da PKK’ya izin verilmemesi konusunda sözlü mutabakat saÄŸlansa da Telâfer için aynı sözler verilmedi. Iraklı yetkililer "Telâfer’le ilgili hassasiyetinizi anlıyoruz" demekle yetindi. 

Ankara, Bağdat'ın Şii milislere Musul'a girmemeleri karşılığında Telâfer sözü vermiş olmasından endişe ediyor. Şii milisler Bağdat'ın itirazı olmadan Telâfer'e girerse, Sünni Türkmenlere yönelik katliamdan korkuluyor. Böyle bir durumda Sünni Türkmenlerin kaçmak için tek yolu, güneydeki IŞİD bölgeleri...

Türk yetkililer, Türkmenlere yönelik katliam yaÅŸanmaması için gerekli adımları atacağını Iraklı yetkililerle yaptığı her görüşmede dile getiriyor. Telâfer, Irak’taki tek homojen Türkmen bölgesi.

ÇavuÅŸoÄŸlu da ÇarÅŸamba günü düzenlediÄŸi basın toplantısında “Telafer ve diÄŸer bölgelerde saldırı olursa, yine burada bize yönelik bir tehdit oluÅŸursa burada da tedbir alırız. Ayrıca buradaki Türkmen kardeÅŸlerimizin hak ve hukukunu da koruma konusunda kararlılığımız da var Allah’a şükür muktediriz de. Oradaki kardeÅŸlerimizi hiçbir zaman yalnız bırakmadık. Onlara yönelik saldırılar olursa elbette biz de buna duyarsız kalmayız” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da Perşembe günü yaptığı bir konuşmada Telâfer'de mezhep çatışması yaşandığını söyledi ve Türkmenlere 'Şii-Sünni kavgasına son vermeleri' çağrısı yaptı.

IŞİD Haziran 2014'te Telâfer'e girdi. Öncesinde ilçenin nüfusu 250 bindi. Bu nüfusun yarısını Sünni, yarısını da Åžii Türkmenler oluÅŸturuyordu. IŞİD sonrası Åžii Türkmenlerin neredeyse tamamı güneydeki Necef ve Kerbela’ya kaçmıştı. Ä°lçede kalan Sünni Türkmenlerin de IŞİD’le iÅŸbirliÄŸini yaptığını iddia etmiÅŸlerdi.

HaÅŸdi Şâbi milislerine katılan Telâferli Åžii Türkmen aÅŸiret üyeleri, IŞİD’le mücadele operasyonları kapsamında Telâfer’e girmeyi bekliyor. Telafer’e girmeyi planlayan HaÅŸdi Şâbi güçlerinin komutanlığını yapan Kasım Muhammed Åžerif, 19 Ekim’de Al Jazeera’ye ÅŸunları söylemiÅŸti:

“Irak ordusuyla birlikte hareket edeceÄŸiz. Emrimde yaklaşık 300 kiÅŸilik bir güç var, Irak ordusunun ardından bu güçlerle Telafer’e gireceÄŸiz. Kuzeyde zaten PeÅŸmerge birlikleri de var. Bu bölgelere gitmek istemeyen sivillerin kaçışı için ilçenin güneyi açık olacak. Ä°lçede kalanlar sivillerin güvenliÄŸini de biz saÄŸlayacağız.”